Arkadaşlarınızla beraber zaman geçirirken kendiniz birden onların beyinlerinde neler olup bittiğini düşünürken , davranışlarını irdelerken veya bilinçli olarak yapmadıkları bazı davranışlardan ötürü ortaya çıkan problemlerini çözmeye çalışırken mi buluyorsunuz ? Çocukların, gençlerin veya yaşlıların beyinleri konu olunca entelektüel motorlarınız birden çalışmaya başlıyorsa, sizde psikolog olmanın ilk pırıltılarını kendinizde bulmuşsunuz demektir.

Üniversiteye Hazırlanmak

1) Liseyi iyi notlar ile ve başarı ile tamamlayın. Anlatacağımız bu aşama psikolog olmakla alakalı olmasa da hayatta başarılı olmanız için yapmanız gereken şeylerden bir tanesidir. İyi bir iş sahibi olmak istiyorsanız , sıkı bir şekilde çalışmalı ve iyi bir üniversiteye yerleşmelisiniz. İyi bir üniversitede okumanın tek yolu da lisede yüksek puanlar alıp lisenin sonunda gireceğiniz YGS ve LYS sınavlarından yüksek bir puan almaktır.

• Liseniz psikoloji dersleri açıyorsa mutlaka bu dersleri alın. psikolojiye ne kadar erken aşina olursanız , işinize o kadar ileride başlarsınız. Sosyoloji gibi diğer sosyal bilim dallarından da dersler almak sizin için çok yaralı olabilir.

2) Gönüllü olarak çalışmaya başlayın. Şu anda bir lise öğrencisiyseniz istekleriniz de yaşınızla beraber ilerleyecek ve değişecektir. Fakat ileride nasıl bir hayata sahip olmak istediğinizden eminseniz , bir şekilde hedefinize doğru ilerlemenin vakti de gelmiş demektir. Kiminle ve hangi koşullarda ne üzerine çalışırsanız çalışın , sizin için önemli olan mesele içinde bulunduğunuz gönüllülük aktivitesinden tecrübe kazanmanızdır.

• Oturduğunuz muhitteki hastanelerde, kadın sığınma evlerinde veya daha büyük bir terapi merkezinde büyük bir takımın parçası olarak işe başlayabilirsiniz. Bu aktiviteler üniversitede alacağınız derslere daha çabuk adapte olmanıza olumlu olarak yansıyacaktır , bunun yanı sıra daha fazla kişi tanımanıza ve ilerde daha fazla insanda yardım isteyebileceğinizin göstergesi olur.

3) Rehberlik öğretmeniniz ile iletişime geçin. Öğretmeniniz ne tür bir iş ortamı ile karşılaşacağınız hakkında sizi bilgilendirebilir buna ek olarak isteklerinize ve hedeflerinize göre size başka kariyer planları da önerebilir. Hangi yollar ile iyi bir psikolog olabileceğinizi size anlatabilecek olan en yakın kaynak rehberlik öğretmeninizdir.

• Rehberlik öğretmeniniz hangi üniversitede daha iyi bir eğitim alacağınızı size anlatabilir ve aklınızdaki seçenekleri daha belirgin bir hale getirebilir. Psikolojinin hangi alanına ilgi duyduğunuzu da rehberlik öğretmeniniz ile tartışıp , o programın hangi üniversitede en iyi olduğuna beraber karar verebilirsiniz. Dahası , sizi burslar hakkında da bilgilendirebilecek olan öğretmeniniz finansal açıdan da dolaylı olarak yardımcı olabilir.

4) Psikolojinin bütün dalları hakkında edinebileceğiniz kadar çok bilgi edinin. Psikolojinin bir çok alt dalı vardır. İnsanlara psikolog olmak istiyorum dediğiniz zaman akıllarında beliren psikologluk daha çok klinik psikoloji ile alakalıdır. Klinik psikolojide yapılan şey danışanınızı karşınıza oturtup zihninin derinliklerine inerek problemlerini çözmesine yardımcı olmaktır. Klinik psikolojinin yanı sıra keşfetmeye değer birçok psikoloji dalı vardır. Bunlar ;

• Örgütsel , endüstriyel psikoloji ; endüstriyel çalışma  ortamında bulunan insanların psikolojisi ile ilgilenen psikoloji dalı.
• Klinik psikoloji ; hastane gibi tıbbi bir ortamda yapılan psikoterapi gibi aktiviteleri içeren psikoloji alt dalı
• Bilişsel psikoloji ; problem çözme , hafıza , konuşma ve algı gibi konuları işleyen psikoloji alt dalı
• Nöropsikoloji ; beyin ve sinir sistemini konu alan , insan psikolojisi üzerinde bu kavramların etkisini inceleyen psikoloji alt dalı.

5) Farklı derecelerde programları araştırın. En kolay yol psikoloji konusunda bir lisans diplomasına sahip olmaktır. İlgilendiğiniz alt dalın ne gibi gereklilikleri olduğunu gözden geçirmeye çalışın , işinizde ilerlemek ve ilgi alanınızı daraltıp uzmanlaşmak istiyorsanız eğitim hayatınıza devam edip daha farklı dereceleri elde etmeniz gerekmektedir. Bazı programlar çok yoğun bir eğitim programına sahipken ve tez yazarak bitirilirken bazıları daha hafif bir programa sahiptir.

• Lisans diplomanızı aldıktan sonra isteğinize bağlı olarak okulunuzda veya diğer bir üniversitede lisans üstü eğitiminize başlayabilirsiniz. Bu eğitimin lisans programından çok daha zorlu olacağını aklınızdan çıkarmayın. Lisans programında başarılı olmak için BA harf notu sizi ve hocanızı tatmin ederken lisans üstü eğitimde beklentiler çok daha yüksek  olacaktır ve önünüzde  zorlu bir süreç olacaktır.

Lisans Diplomasını Almak

1) Dört yıllık eğitim veren bir üniversiteye yerleşin. Psikoloji alanında çalışmak akademik manada yüksek bir seviyeye erişmeyi gerektirir. Fakat ilk sahip olmanız gereken şey lisans diplomanızdır. Üniversite eğitiminizi direkt olarak psikoloji üzerine yapmamış olabilirsiniz fakat alanınız psikoloji ile iç içe birbirine bağlı bir konu olabilir. Örneğin;

• İnsani gelişim ; çocukluktan olgunluğa kadar gelişim süreci ile ilgilenir
• Sosyoloji ; sosyal gruplar içerisindeki insan davranışlarını gözlemler
• Anatomi/ psikoloji ; beynin nasıl işlediğine dair yüksek bir bilgiye sahip olacağınız bu dal sizi bilişsel psikolojiye güzel bir şekilde hazırlayabilir.
• Kimya ; bu alan sizi klinik psikolojiden ziyade bilişsel psikoloji alanına hazırlayacaktır çünkü kimya insan davranışlarından ziyade bilimi odak noktası olarak kabul eder.

2) Bir araştırmaya katılın. Birçok üniversitenin psikoloji bölümü kendi araştırmalarını yürütmektedir. Öğrencilerde bu araştırmalara araştırma öznesi veya asistan olarak katılabilmektedirler. Lisans üstü programlara kabul edilebilmek için böyle bir araştırmanın parçası olmak çok önemlidir .

• Bu tür araştırmalara üniversitenin 3 veya 4. Sınıfındayken katılma imkanı yakalayabilirsiniz. Dersinize giren profesörlerin yapacağı araştırmalar için asistan veya katılımcı araması hiçbir psikoloji öğrencisi için yabancı ve garip bir durum değildir. Ortalamanız 3.5 üzerindeyse bu tür araştırmalara katılmak sizin için çocuk oyuncağı olacaktır. Çoğu zaman kabul edilmeniz için başvurmanız yeterli olacaktır.

3) Yandal veya çift ana dal programlarına yönelin. Eğitiminizin her evresinde çok yoğun olmayacağınız aşikardır bu nedenle başka alanlara da zaman ayırabilirsiniz. Okulu bitirdiğiniz zaman daha fazla alana hakim olmanın avantajını yakalayıp diğer adayların önüne geçmek istemez misiniz ?

• Yandal programlarına katılarak kariyerinizin hangi alana yöneleceğini daha net bir hale getirebilirsiniz. Yandal programı olarak kadın çalışmalarını seçerseniz ilerde kadın psikolojisi alanında çalışmak için bir altyapıya sahip olmuş olursunuz. yandal programınız sayesinde lisansüstü programa kabul almak sizin için çok daha kolay bir hal alacaktır.
• Çift ana dal yapmak ise harika bir fikirdir! İki diplomaya sahip olmak ilerde cüzdanınızın dolmasına yardımcı olacaktır bundan emin olmalısınız.

4) Bir araştırma projesinde çalışın. Birçok lisans programında öğrenciler hiçbir araştırma programına katılmadan mezun olmaktadır. Bu araştırmalara katılmadan mezun olabiliyorsanız hiçbir sorun yok ! Fakat bazen profesörünüzün araştırmasına katılmadan mezun olmak sizin içi hayal olabilir. Bu nedenle biraz sayı ve detayla iç içe olmak zorunda kalabilirsiniz.

• Yazlar tamda bu araştırmalar için ayrılmış bir süredir. 3 ay boyunca boş bir şekilde vakit geçireceğinize kampüste kalın ve araştırma projelerinde çalışın. Profesörlerinize ne kadar hevesli ve istekli olduğunuzu gösterin. Onlarda sizin gibi gençleri psikoloji alanında görmekten memnuniyet duyacaklarıdır. Bu nedenle kendinizi göstermeye çalışmaktan çekinmeyin.

5) Lisans diplomasının asla yeterli olmayacağının farkına varın. Düzgün bir akademik veya klinik kariyere sahip olmak istiyorsanız lisans programından sonra direkt olarak yüksek lisansa başlamanızı öneririz.

• Lisans programından sonra size açılacak kapı sayısı kısıtlı olacakken , lisans üstü programı tamamladıktan sonra bu kapıların sayısı artacaktır. Doktoradan sonra ise daha da fazla seçeneğe sahip olacaksınız.

6) Tıp eğitimi almayı düşünün. Birçok insan psikiyatr ve psikolog arasında farkı tam olarak bilmemektedir. Psikologlar tıp eğitimi almak zorunda değilken psikiyatr olmak istiyorsanız bu eğitimi almak zorunda kalırsınız. Hangisinin size daha uygun olacağına karar verin ve yolunuzu buna göre belirleyin.

• Eğer tıp eğitimi almaya karar verdiyseniz uzun bir yolculuğa adım atttığınızın bilincinde olmalı ve sıkı bir çalışma ile geçecek okul süresini göz önünde bulunmalısınız.

Lisansüstü Programa Kayıt Olmak

1) Lisansüstü diplomasına sahip olun. Kış ve ilkbahar döneminde okulların lisansüstü programlarına kayıt tarihleri açıklanmaktadır. Son tarih kaçırmadan bu programlara başvurun ne kadar çok okula başvurursanız kabul edilme şansınız da o kadar artar. Okulların kendilerine göre kriterleri olabilmektedir. Örneğin ALES , YDS , Proficiency gibi sınavlar sizin için birer kabul koşulu olabilmektedir.

• Sınavlardan aldığınız puanlar yeterli değilse yeniden deneyin çünkü birçok okul bu sınavların sonuçlarını birer kriter olarak önünüze koyacaktır.
• Bu sınavlardan alınan sonuçlar iki yıla kadar geçerlidir.

2) Ne tür bir iş alanı istediğinize karar verin. Deneysel psikoloji , danışmanlık , klinik , örgütsel.. üniversitenizin son senesinde hangi alana yöneleceğinize karar verin ve kendinizi o yolda ilerletmeye çalışın.

• Örgütsel psikoloji ; iş alanı ve çalışan motivasyonu sizin ana konunuz olacaktır.
• Klinik psikoloji ; psikolog denilince akla ilk gelen daldır. Bir terapiste devam ediyorsanız terapistiniz bu alana dahil bir psikologdur.
• Danışma ; okullarda veya bir devlet dairesinde çalışarak bu unvana sahip olabilirsiniz. Özel sektöre de dahil olabileceğinizi seçenekleriniz arasında bulundurmalısınız.
• Deneysel psikoloji ; bu psikoloji dalı deneyler üzerine kurulu bir daldır. Diğer alanlar ile iç içe olabilmektedir. Teori ve metotları uygulamasına odaklanmış bir psikoloji dalıdır.

3) Psikoloji çok büyük bir alandır bu sebepten odak noktanızı belirleyin. Branşınızı seçmeniz bile bu alanı daraltmak için yeterli değildir. Daha da alt dallara inerek odak noktanızı bulmanız gerekmektedir. Bu konuda birçok seçenek karşınıza çıkacaktır. Seçiminiz mezun olduktan sonra nerede ve nasıl çalışacağınızı belirleyecektir.

• Eğitim psikolojisi, rehabilitasyon, hukuk psikolojisi, travma psikolojisi, adli psikoloji gibi oldukça fazla seçeneğiniz vardır. Bu sayılan dallar sadece bir kısmıdır. Bunlardan hangisi sizi daha çok cezp ediyorsa ona doğru yönelmelisiniz.

4) Master programı mı , doktora programına mı dahil olmak istediğinize karar verin. Master programları çok daha az vakit ve paraya mal olurlar fakat sonuçla daha az maaş ve daha az iş fırsatı olarak karşınıza çıkar. Kendinize vakit ayırın ve aşağıda anlatacağımız konuları ölçüp biçmeye başlayın.

• Master programları genel olarak iki yıl sürmektedir. Master programı sizi aile , evlilik danışmanı olmaya , bir fabrikada danışman olmaya , okulda rehberlik öğretmeni olmaya hazırlayabilir.
• Doktora programları genel olarak altı veya yedi yıl sürmektedir. Doktora programı sonunda bir hastanede veya klinikte psikolog olmaya hazırsınız demektir.
• Birçok doktora programı türü olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Bunların arasında tercih yapmanız gerekmektedir. Bazı doktor programları öğrencilerine maddş yardımda sağlamaktadırlar.
• İlgi alanınızın kararınızda en büyük etmen olmasına izin vermelisiniz. Bir okulda rehberlik öğretmeni olmak istiyorsanız doktora almakla uğraşmamalı master derecesi ile iş hayatına atılmaya başlayabilirsiniz.

5) Doğru okulu bulun. Psikolog olmak için birçok farklı okul seçeneğiniz vardır. Her okul bazı güçlü ve zayıf yönlere sahiptir. Hangi psikoloji alt dalını çalışmak istiyorsanız gittiğiniz üniversitenin bu alt dal için iyi bir programa sahip olması gerektiğini unutmayın ve bu konuyu derinlemesine araştırın.

• Bazı okullar sadece bir daldaki başarıları ile kendilerini göstermişlerdir. Bir üniversite klinik psikoloji ile nam salmışken bir diğeri deneysel psikoloji açısından çok meşhurdur. Bu odak noktasıyla isteklerinizin uyuşması gerektiğini göz önünde bulundurun.
• Okulun hangi akımı benimsediği de çok önemlidir. Psikoterapiyi en yararlı yöntem olarak bulurken bunun tam tersini benimsemiş bir üniversiteye kabul alırsanız bu sizin için çok yanlış bir tercih olur ve gelişmenizi engeller.

6) Burs, asistanlık ve hibe konusunda araştırmalar yapın. Okula başlamak için binlerce lira borca girmeden önce burs için araştırma yapmanızı tavsiye ederiz. Ne kadar az para ödemeniz gerekirse o kadar şanslısınız demektir.

• Umarız ki kaydolduğunuz okul , hastanelerde asistanlık yapmanız karşılığında yıllık ücretinde indirime gider. Bu durum söz konusu olursa çalışma ve iş hayatını beraber götürmeye alışmanız gerekmektedir.

Lisansüstü Programı Bitirmek

1) Okulunuzun psikoloji kulübüne üye olun. Okurken birçok insanın sempatisini kazandıysanız iş bulmanızda o kadar kolay olur. Katıldığınız bu grup hem moralinizi yüksek tutar hem de çevre yapmanıza yardımcı olur. Bu çevre sayesinde çok daha kolay iş bulursunuz.

• Ne kadar çok insan tanırsanız sizin için o kadar iyidir. Psikoloji kulübü gibi ortamlarda bu alanda biçilmiş kaftandır. Ayrıca hocalarınızla arayı iyi tutarsanız bu da size büyük bir artı olarak geri dönecektir.

2) Stajyer olarak işe başlayın. Okulunuz size bu konuda birçok imkan sunacaktır. Tam zamanlı ve eğitim veren bir stajyerlik programı deneyim kazanmanız açısından çok yararlı olacaktır. Bu stajyerlik sayesinde kendi işinize profesyonel olarak başlamadan alan hakkında daha çok bilgi sahibi olmuş olursunuz.

• Stajyerlik genel olarak okulun son dönemi yapılan bir akademik zorunluluktur. Bazı programlar stajyere maddi destek sağlarken bazıları sağlamamaktadır.

3) Tezinizi tamamlayın. Dahil olduğunuz program tez yazmanızı gerektiriyorsa her manasıyla bir psikolog olmadan önce tezinizi bitirin. Bu işlemi staj programınızdan önce , staj programı sırasında veya daha sonra yapabilirsiniz. Yapmanız gereken bütün okumaları ve araştırmaları yaptıktan sonra yapılacak olan tek şey tezinizi yazmak olacaktır.

• Tüm dersleri bitirdiğiniz halde henüz tezinizi tamamlayamadıysanız bu konuda endişelenmeyin. Bu oldukça sık görülen bir durumdur. Endişelenmeden tez çalışmanıza odaklanmayı sürdürmelisiniz.

4) Daha fazla eğitim alıp almayacağınızı düşünün. İnanın veya inanmayın doktoranızı aldıktan sonra bile öğrenmeniz gereken birçok nokta olabilir.

• Doktora sonrası üniversitenizde dahil olacağınız 1 yıllık eğitim daha prestijli bir iş bulmanıza yardımcı olabilir. Dünya çapında tanınmış bir psikolog olmayı planlıyorsanız mutlaka eğitiminize devam etmelisiniz.

İş Bulmak

1) Denetlenmek için başvurun. Birçok ülkede psikolog olmak için bir yıl veya iki yıl denetlenme zorunluluğu getirilmiştir. Bir üniversitede veya hastanede bir yıl boyunca size hem yardımcı olan hem de denetleyen bir gözetmen kontrolünde işinize devam etmek zorundasınız. Bazı devletler bu işi bir adım daha ileri götürüp denetim altında çalışmanız gereken saat sayısını bile belirlemiştir.

• Şanslısınız ki staj döneminizde ve profesörlerinizden aldığınız eğitiminiz sırasında işe başladığınız andan itibaren ne yapmanız gerektiğini ve görevlerinizin ne olduğunu biliyorsunuz.

2) Ruhsatınızı alın. Tüm eğitiminiz boyunca yaptığınız şeyler yeterli zannediyorsanız yanılıyorsunuz çünkü ruhsatınızı bir diğer deyişle izninizi almak için girmeniz gereken sınavlar ve yerine getirmeniz gereken bazı koşullar vardır. Devlet tarafından belirlenen süre kadar denetim altında çalışmanız gereken yükümlülüklerden bir tanesidir.

• İzninizi almak için yaklaşık olarak 2000 lira kadar bir para ödemeniz gerekmektedir. Bunun yanı sıra sınavlara çalışmak için lazım olan kitapların masraflarını , sınav masrafları içinde bütçenizden bir miktar para ayırmanız gerekmektedir.
• Bazı ülkeler sözlü mülakat vasıtasıyla ruhsat vermektedir. Her ülke kendi ruhsat protokolünü uygulamaktadır. Bu protokoller muhtemelen eğitim hayatınız boyunca duymadığınız içeriklere sahip olabilir bu nedenle araştırma yapmak için vakit ayırmanız gerekecektir.

3) Muayenehanenizde çalışmaya başlayın. Başarılar , tüm gerekleri yerine getirip işinizi kurdunuz. Şimdi önünüzdeki tek limit yine kendinizsiniz. Muayenehanenizi açtıktan sonra yapmanız gereken şey daha geniş bir sosyal çevre edinmek ve daha fazla danışan bulmaktır.

• Kendi muayenehanesini açan psikologların çoğu kendi alanında uzman olmuş olur. Bu noktaya ulaşmak sizin de hayalinizse artık bu noktaya ulaştınız.

4) Türk psikologlar derneğine üye olun. Meslektaşlarınızın neler yaptığından haberdar olun ve kendinizi daha fazla geliştirin. Bu dernek yardımıyla bölgesel ulusal veya uluslar arası konferanslardan kolayca haberdar olabilirsiniz.

5) Taşınmayı düşünün. İlk muayenehaneniz belki çok işlek bir şehirde veya muhitte değil. Maddi sıkıntılar çekiyorsanız muhtemel olan durum budur. Şimdi yapmanız gereken şey daha çok iş imkânına sahip olacağınız bir şehre taşınmaktır.

• Özellikle mesleğin ilk yıllarında yer değişikliği konusunda istekli olursanız bu sizin faydanıza olacaktır. Gideceğiniz semtteki durumu öncelikle yoklamak sizin için doğru bir adımdır.
• Psikologların kazandıkları miktarlar bulundukları semtlere ve tecrübelerine göre farklılık gösterebilir. Eğer üst düzeyde bir semte gidiyorsanız bu daha fazla kazanabileceğiniz anlamına gelir. Ancak tabiki bu lüks semtlerde sizin de harcayacağınız miktarlar artış gösterecektir.

6) Bilgilerinizi güncel tutun. Bir psikolog olduktan sonra çeşitli seminerlere katılarak bilgilerinizi güncel tutabilirsiniz ve bilgilerinize yenilerini ekleyebilirsiniz. Okumayı , derslere katılmayı ve kendinizi eğitmeyi sakın ola bırakmayın.

İpuçları

• Psikolog ve psikiyatr arasındaki farkın bilincinde olun. Bir psikiyatrist olabilmek için tıp fakültesine gidip doktorluk lisansınızı almanız gerekmektedir. Bu diplomanın ardından psikiyatri alanında uzmanlığınızı almanız gerekmektedir. Ayrıca psikologların ilaç yazamayacağını aklınızın bir köşesinde bulundurmalısınız.